Het wijngebied Piëmonte in Noord-Italië is één van de meest prestigieuze wijngebieden van de wereld. Het gebied staat bekend om zijn verfijnde rode wijnen en het unieke terroir. Piëmonte heeft heuvelachtige landschappen en een koel, continentaal klimaat dat ideaal is voor druiven zoals Nebbiolo, Barbera en Dolcetto. Vooral de wijnen Barolo en Barbaresco, gemaakt van de Nebbiolo-druif, staan internationaal hoog aangeschreven vanwege hun complexe aroma’s van truffel, rozen en rijp rood fruit. Piëmonte staat daarnaast bekend om zijn mousserende wijn, Asti Spumante, en witte wijnen zoals Arneis en Gavi.

Ook de keuken van Piëmonte is beroemd! Paddenstoelen, hazelnoten, truffels, wild, romige sauzen (ze gebruiken hier meer room en boter, dan in de rest van Italië) en verse pasta’s. Verse paddenstoelen barsten van smaak en zijn nu overal te krijgen. De porcini (eekhoortjesbrood) smaken vlezig, krachtig en delicaat en combineren heerlijk met Piëmontese wijnen van de nebbiolodruif.  Door zijn hartige karakter biedt de nebbiolo fraai tegenspel bij paddenstoelen en wild in romige sauzen.Voor liefhebbers van lekker eten en drinken een heerlijke tijd!

De witte wijnen uit Piëmonte:

Roero Arneis: arneis (ofwel nebbiolo bianco genoemd) is een oud druivenras, dat aanvankelijk rondom de nebbiolo wijngaarden werd geplant om de vogels af te leiden van de nebbiolo druiven. De wijn is subtiel, geurig, zacht met relatief weinig zuren. Heeft aroma’s van rijpe peer, wordt jong gedronken.

Gavi dei Gavi: gemaakt van de Cortese druif die het meest aangeplant is in de Gavi-regio. De wijn is strogeel met groene tinten en heeft zachte aroma’s van witte bloesem, wit fruit en amandelen.

De rode wijnen uit Piëmonte:

Dolcetto: de wijnen van de dolcetto druif staan bekend om hun zachte, vriendelijke en toegankelijke karakter en worden vaak gezien als de lichtere, fruitige tegenhangers van de krachtige Nebbiolo-wijnen. In de smaak hebben ze zwarte kersen, pruimen en soms een vleugje amandel. In tegenstelling tot Barolo en Barbaresco, zijn deze wijnen lager in de zuren, waardoor ze een soepel mondgevoel hebben en jong gedronken kunnen worden.

Barbera: de barbera druif is één van de meest aangeplante druivenrassen in Italië. De druif heeft veel kleur en een weelderig, gul fruitprofiel van rode en zwarte kersen. Topproducenten uit Barolo en Barbaresco maken geweldige wijnen van deze druif.

Nebbiolo: de nebbiolo druif is volgens veel wijnmakers een intellectueel: hij is tot veel in staat. De druif bevat veel tannines en strijdbare zuren. Hij kan naar kersen en rozenbottels smaken, naar leer en sandelhout of hij geurt naar rozen en viooltjes en als hij ouder wordt ook naar wierook en truffel….de druif heeft een krachtige en gevoelige kant. De beroemdste wijn van deze druif is de Barolo. Een andere beroemde wijn is Barbaresco.

Barolo wijnen hebben vaak smaken van rozen, teer, truffel, en gedroogd fruit, en ze ontwikkelen een prachtige complexiteit naarmate ze ouder worden. De wijn heeft (afhankelijk van het jaar) een enorm bewaarpotentieel. Deze wijnen zijn eetwijnen en uitstekende begeleiders bij rijke vleesgerechten, wild en gerijpte kazen, pasta’s met paddenstoelen en truffels.

Barbaresco wijnen worden vaak beschouwd als de elegante zus van Barolo. Deze wijnen staan bekend om hun complexiteit en verfijning, met aroma’s van rozen, viooltjes, rijp rood fruit en subtiele kruiden. Ze rijpen doorgaans iets sneller dan Barolo, waardoor ze iets eerder op dronk zijn. Door hun balans tussen kracht en finesse is de wijn geliefd bij kenners van Italiaanse wijn.

Van 15 tot en met 28 september 2024 kunnen wijnliefhebbers genieten van Alto Adige wijnen tijdens de Alto Adige weken. Deze actie vindt plaats in 40 restaurants in het hele land en bij 17 wijnwinkels. Tijdens deze weken schenken de restaurants Alto Adige wijnen, vaak in combinatie met een mooi menu en zetten wij als wijnhandel Alto Adige natuurlijk ook in het zonnetje! Op zaterdag 28 september 12:00-17:00 staan de wijnen van Kurtatsch bij ons open tijdens de Indian Summer!

Alto Adige is één van de kleinste wijnbouwgebieden van Italië die staan voor unieke wijnen van hoge kwaliteit (circa 80% van de regio heeft een DOC status). Het gebied wordt omgeven door de Dolomieten en de Alpen en bestaat verder uit vele beekjes, heuvels en riviertjes. Het vlakke(re) dal wordt gebruikt voor de appelteelt, de heuvels voor de wijngaarden! Wat de kwaliteit van de druiven ten goede komt. Dit prachtige wijngebied, wordt ook wel Zuid-Tirol genoemd en men spreekt er met name Duits, maar ook Italiaans (namen en labels zijn vaak tweetalig). Pas vanaf 1919 maakt Alto Adige deel uit van Italië. De meeste wijnboeren brengen hun druiven naar coöperaties (2/3).

Het klimaat is een Alpenklimaat: koude winters en warme zomers en de Alpen beschermen het gebied tegen de koude Noordenwind. De ligging van de wijngaarden is belangrijk. Er zijn veel onderlinge verschillen, microklimaten. De laatste jaren worden de wijngaarden vaak steeds hoger aangelegd (tot wel 1.000 meter boven de zeespiegel). Meer arbeidsintensief, maar ook hogere kwaliteit van de uiteindelijke wijnen: frisser, eleganter, meer mineraal.

Sinds 1975 is Alto Adige een erkende DOC die veel verschillende stijlen en druivenrassen toelaat. Vroeger was vooral de schiava populair, tegenwoordig zie je – naast schiava – veel verschillende druivenrassen, zoals: chardonnay, pinot bianco, pinot grigio, pinot nero, merlot, sauvignon, müller thurgau, lagrein, kerner. Ongeveer 60% van de wijnproductie is wit en 40% rood. Dit heeft nu tot gevolg dat de meeste wijngaarden niet ouder zijn dan 30 jaar met een gemiddelde van ongeveer 15 jaar. De wijnen van Alto Adige staan nu al bekend om de kwaliteit, wellicht dat deze nog verder omhoog kan naarmate de stokken ouder worden. De witte wijnen zijn veelal fris en zuiver, de rode wijnen fruitig.

Wij werken al jaren met Kellerei Kurtatsch (ofwel: Cantina Cortaccia). Kurtatsch is één van de kleinste en oudste coöperaties in Alto Adige (sinds 1900). Deze coöperatie heeft 190 leden en zij bezitten in totaal 190 hectare wijngaarden, allen rondom het dorp Kurtatsch. De gemiddelde opbrengst per wijngaard is te klein voor de wijnboeren om zelf wijn van te maken en daarom verkopen zij hun druiven aan hun gezamenlijke coöperatie Kurtatsch. Hier werkt een dynamisch jong team onder leiding van wijnmaker Erwin Carli en Andreas Kofler (Adreas is één van de 190 wijnboeren die verkozen is tot president van de coöperatie).

Witte wijnen van Kellerei Kurtatsch:

Pinot Grigio: frisse, witte wijn met een rijk extract. Tonen van citrus en bloesem met zachte verpakte zuren.

Pinot Bianco Hofstatt: een Cru. De wijngaarden liggen op een hoogte van 640 meter. De koele winden ’s nachts zorgen voor een fris en luchtig microklimaat dat ideaal is voor deze variëteit. De bodem in Hofstatt bestaat uit graniet, leisteen, porfier (vulkanisch gesteente). Een frisse wijn met rijke extracten en heeft een licht gele kleur. Aroma’s van wilde bloemen en smaaktonen die doen denken aan citroenmelisse en bergappel.

Beide witte wijnen zijn heerlijk als aperitief en bij gerechten met garnalen, coquilles en stevige wit vis.

Müller Thurgau: een Cru. De druiven voor cuvée Graun zijn afkomstig van één wijngaard (op 900 meter hoogte!), dit bevordert de ontwikkeling van aroma’s en het behoud van de zuurgraad. Müller thurgau is een kruising tussen riesling en madeleine royal. De druif gedijt goed in het koele klimaat en geeft een pure, aromatische en lichtvoetige witte wijn. Het heeft een lichtgele kleur en aroma’s van wit fruit, perzik en bloesem. De wijn heeft een fijne mineraliteit en zachte textuur. Uiterst geschikt als aperitief en bij sushi en sashimi.

Amos: hét paradepaardje van Kurtatsch is cuvée Amos is een blend van pinot bianco, pinot grigio en chardonnay en aangevuld met kleinere hoeveelheden kerner, müller thurgau en sauvignon blanc. Van zeer hoog gelegen percelen (tussen 600 en 900 meter). Alle druiven worden apart vergist en na fermentatie, geblend en gelagerd in groot hout gedurende 15 maanden. Aroma’s van bergkruiden en is in de smaak genereus, aromatisch met tonen van perzik, lychee, zoete kruiden en hazelnoot. Ogenschijnlijk een stevige wijn maar in de afdronk verrassend lichtvoetig en mooi in balans. Erg goed te combineren met risotto, en stevige witvissen.

Rode wijnen van Kellerei Kurtatsch:

Lagrein:  Lagrein is het oudste autochtone druivenras uit Alto Adige en verwant aan de syrah. De druiven staan op leem en zandbodem. Fermentatie is op roestvrijstaal en daarna rijpt de wijn nog een aantal maanden op groot hout. Het resultaat geeft een krachtige wijn maar hij is niet zwaar. De afdronk is lichtvoetig en zacht. Iets gekoeld ook heel aangenaam. De Lagrein van Kurtatsch heeft een diep donkerpaarse kleur. Het is kruidig, tikje chocolade, mooie zure kersen, witte peper, lichtvoetige frisse afdronk. Erg goed te combineren met Ossobuco en gevogelte.

Schiava: een Cru: dé klassieker. Hét druivenras met de meeste historie in Alto Adige. Deze wijngaarden in Sonntaler (liggend op 300 tot 400 meter hoogte) zijn daarom veel ouder dan de rest: de wijnstokken variëren van 60 tot 90 jaar. Fermentatie is op roestvrijstaal en daarna rijpt de wijn nog een aantal maanden op groot hout. De Schiava Sonntaler heft complexe aroma’s van wilde aardbeien, kersen en bramen. Elegant en verfijnd met mooi zacht fruit. Licht te koelen! (in de winkel verkrijgbaar, op=op).

Zodra de zon weer schijnt passen we onbewust ons ritme aan. De warmte van de zon heeft invloed op ons lichaam en doet letterlijk wonderen! Lange avonden, wandelingen door het park en een spontane BBQ met vrienden: wij houden ervan. Het is dan ook niet gek dat de lente en zomer geassocieerd worden met rosé: lieflijk, lichtvoetig, easy going en goed te combineren met verschillende gerechten zoals salades en die spontane BBQ. Helaas hebben we allemaal wel eens een rosé geproefd die niks van al dit goede had.

Maar wat bepaalt nou vooral de kwaliteit en de kleur van een rosé?

• Rosé wordt natuurlijk gemaakt van blauwe druiven. In de schillen zit het pigment en tijdens het persen bepaalt de duur van het schilcontact mede de kleur en de smaak van de wijn.
• Elke druivenras heeft zijn eigen karakteristieken en geeft een andere rosé met een andere kleur. Dikke schillen en veel pigment, zoals cabernet sauvignon geven een rosé met meer kleur, dan een druif met dunne schil en minder pigment, zoals de pinot noir. Lichter is in die zin dus niet per se beter!
• Het terroir en microklimaat: de ligging van de wijngaard, inval van zonlicht, het bodemtype en de weersomstandigheden zijn belangrijke factoren waar de wijnboer niet direct vat op heeft.

Rosato uit Sicilië

Guglielmo Cambria veranderde in 1990 een hazelnoot boomgaard in een wijngaard. Hij was een van de eerste die grote potentie zag in de Etna bodem. Op dit moment omvat het bedrijf 100 hectare waarvan 65 hectare is aangeplant. Deze Rosato wordt gemaakt van 100% nerello mascalese. De wijngaarden liggen in Castiglione di Sicilia in contrada Diciassettesalme op 720 meter hoogte en de druivenstokken zijn gemiddeld 10 jaar oud. Na de oogst worden de druiven licht geperst en laat men het sap koud macereren, – 4°C (cryo-maceratie) in roestvrijstalen vaten gedurende 4 à 5 uur voor de perfecte kleurextractie. De nerello mascalese heeft van nature een lichte kleur. De alcoholische fermentatie vindt plaats in roestvrijstalen tanks op 17 °C gedurende 20 dagen. De wijn rust na afloop nog enkele maanden op zijn lie.

Deze Etna Rosato van Cottanera heeft aroma’s van bloemen zoals iris, blauweregen en rozen. Het is een rijke, diepe, sappige wijn met de typische kenmerken van vulkanische grond. In de afdronk levendige zuren, solide en tegelijk zijdezacht, je proeft de warmte van de vulkaan. Goed te combineren als aperitief, met pasta’s, salades en visgerechten.

Italiaanse wijnen van onbekende druivenrassen: Italië is gezegend met een enorme variëteit aan druivenrassen en heeft zelfs het grootste aantal druivenrassen van de wereld! Italië is dus niet alleen één van de grootste wijnlanden maar heeft ook het grootste aantal – maar liefst 500 – autochtone druivenrassen. De wijnbijbel van Jancis Robinson houdt het overigens bij 377 verschillende variëteiten. Wat maakt Italiaanse wijnen zo onderscheidend? De grootste onderscheidende factoren zijn de geografische ligging verbonden aan de autochtone druiven in combinatie met het klimaat – ‘terroir’ genoemd. Kortom: plaats (bodem), druif en klimaat. En daarbij is natuurlijk van belang: de hulp van de wijnmaker. Van de Alpen en Dolomieten tot de Apennijnen, van de glooiende vlaktes in de Piëmonte tot de noordhellingen van de Etna. Elke wijngaard heeft zijn eigenheid. Elke wijn een eigen verhaal. Maar welke druivenrassen zijn in Italië het meest aangeplant? De druif sangiovese en dat is niet echt een verrassing, maar ook de cataratto uit Sicilië is een goede 2^e en toch bij ons niet zo bekend…Daarom stellen deze onbekende – veel aangeplante rassen – stellen zich hier aan u voor:

Gebied Alto Adige – druif lagrein (rood)
Lagrein is een blauw druivenras uit Zuid-Tirol / Alto Adige. Een kruising van teroldego en een onbekend druivenras (waarschijnlijk schiava) en heeft een warme helling nodig. De lagrein wordt vaak geblend met schiava maar is solo ook heel gewild. Er is genetische verwantschap met syrah. De lagrein geeft donker gekleurde Italiaanse wijnen, intens fruitig met niet extreem veel tannine maar kunnen soms wel rustiek of robuust uit de hoek komen. Heeft soms een lichte jodiumtoon maar een goede opvoeding geeft fluweelzacht pruimenfruit. Bekijk hier de Lagrein van Kurtatsch.

Gebied Friuli – druif vitovska (wit)
De vitovska maakt zeldzame maar hoge kwaliteitswijnen aan de grens van Slovenië rondom Triëst. Dit witte druivenras is ooit ontstaan door een kruising met malvasia en prosecco. De vitovska was de vorige eeuw bijna helemaal verdwenen maar gered door onder andere wijnmaker Edi Kante in de jaren ’80. De druif vaart wel bij lang skin-contact (inweking). Geeft stevige Italiaanse wijnen. De aroma’s zijn friszuur met kweepeer, salie en hooitonen, erg bijzonder! Bekijk hier de Vitovska van Edi Kante.

Gebied Piëmonte – druif arneis (wit)
Ook wel Nebbiolo Bianco genoemd, komt voor in Piëmonte en een beetje in Ligurië en Sardinië, is een oud ras, gevoelig voor schimmels en verdween in de jaren 70. Werd aanvankelijk rondom de nebbiolo wijngaarden geplant om de vogels aan te trekken. Een aantal Barolo producenten (waaronder Bruno Giacosa) heeft de druif gered van uitsterven. De wijn is subtiel, geurig, zacht met relatief weinig zuren. Heeft aroma’s van rijpe peer, wordt jong gedronken. Bekijk hier de Roero Arneis van Cornarea.

Gebied Veneto – druif tai rosso (rood)
De druif tai rosso heeft meerderde synoniemen. Ooit heette hij tocai rosso, maar die titel heeft Hongarije geclaimd in 2007, dus dat kon niet meer in Italië. De tai rosso is gelijk aan garnacha en  cannonau, maar in Veneto vind je hem onder deze naam. De wijnen zijn mild van tannine en lichtvoetig, met lichtrood kersen- en frambozenfruit en lichte kruiderij. Drink de wijn licht gekoeld. Bekijk hier de Tai Rosso Riveselle van Piovene Porto Godi.

Gebried Umbrië – druiven grechetto bianco en procanico (wit)
De grechetto bianco (of grechetto di orvieto) is het belangrijkste en tweede meest aangeplant witte ras in Umbrië. De bekendste appellatie voor witte wijn in Umbrië – Orvieto – is voor een groot deel gebaseerd op grechetto bianco en heel vaak samen met procanico (trebbiano toscano) geblend. De Italiaanse wijnen van de grechetto hebben een frisse kruidigheid; amandelbitter (structuur)  en citrustoetsen (frisheid) en de druif geeft veel kleur. Bekijk hier de Orvieto Classico Terre Vineate van Palazzone.

Gebied Abruzzen – druif cannonau (rood)
De druif cannonau komt veel voor in Sardinië en in Abruzzen. In Frankrijk heet de cannonau grenache. De cannonau rijpt laat en heeft mediterrane warmte nodig. De druif geeft jammig rood fruit, milde zuren en de tannines zijn verwaarloosbaar. Daarom is de druif goed voor zoete wijnen te gebruiken. Men laat de druiven indrogen en krijgt geconcentreerd sap met een hoog suikergehalte. In de smaak verse aardbeien, frambozen en vijgen. Bekijk hier de Passito Plaisir Rosso van Zaccagnini.

Gebied Campanië – druiven fiano, falanghina, greco di tufo, caprettone (wit)
De fiano, wordt geplant rond de stad Avellino, ten oosten van Napels. In de jaren ’40 heeft de producent Mastroberardino de druif gered van uitroeiing. De druif fiano geeft fruitige aroma’s met fijne kruiden. De rendementen zijn laag – de trossen zijn klein – om een goede karaktervolle wijn te produceren. De smaak is complex, peer, rijpe appel, vulkanisch rokerig. De druif falanghina staat op de vulkanische hellingen ten noorden en westen van Napels (Campi Flegrei) en is samen met de greco di tufo één van de oudste rassen van Campanië. De falanghina geeft opvallend frisse en levendige wijnen. Er bestaan twee duidelijk verschillende biotypes van de falanghina: de mascolino en de verace. Deze laatste is het meest aangeplant. De druif greco of greco di tufo heeft meerdere synoniemen: asprinio en greco del vesuvio. De druif is al door de Grieken geïntroduceerd rond 800 voor Christus. Het ras levert frisse en strakke witte wijnen op met aroma’s en smaken van witte perzik en peer, ziltig en in de afdronk fris citrusfruit. De druif caprettone of coda di volpe bianca (de vorm van de druiventros lijkt op een vossenstaart) heeft een laag zuurgehalte, wordt veel gebruikt in blends van de Lacryma Christi wijnen. Typische aroma’s zijn fruit (citrus en tropisch) en zoete kruiden met redelijk lage zuren. Bekijk hier de wijnen van Campanië van Russo Taurasi.

Gebied Campanië – druiven aglianico en piedirosso (rood)
De druif aglianico, is één van de belangrijkste rode druivenrassen in Zuid-Italië en men zegt dat de aglianico verwant is aan de nebbiolo uit Piëmonte. Op de vruchtbare vulkanische bodem geeft de druif de beste resultaten. Het is een erg late rijper – men oogst vaak pas in november. Het typische karakter is wijn met krachtige tannines en een flinke zuurgraad waardoor de wijnen tijd nodig hebben en goed kunnen ouderen. Het geheim van goede aglianico druiven? Een perfecte rijpheid door voldoende hoge temperaturen en genoeg zonlicht, met een behoud van frisse zuren en een krokant karakter door afkoeling in de nacht. De piedirosso, nog zo’n oude druif. De naam piedirosso verwijst naar de steeltjes die rood kleuren als de druif oogstklaar is. De druif geeft fris sappig roodfruit, kersen en pruimen (zoals de gamay druif – Beaujolaisachtig fruit). Je ziet de piedirosso zelden solo, meestal als blendpartner. Bekijk hier de wijnen van Campanië van Russo Taurasi.

Gebied Puglia – druiven minutolo (wit) en nero di troia (rood)
De Minutolo – ook wel fiano aromatico of greco aromatico genoemd. De minutolo is genetisch verwant aan de muscat wat je zeker kan merken want de druif heeft veel geurig geel fruit en kruidige aroma’s. De druif komt vrijwel alleen in Puglia voor rondom Castel del Monte in het noorden. De nero di troia voorheen bekend als uva di troia komt voor in het noorden van Puglia in de provincie Foggia rond het stadje Troia waar hij goed gedijt op een kalkplateau bodem. Het wordt tegenwoordig een van de veelbelovendste rassen van Puglia genoemd, waarschijnlijk om zijn frisse zuurgraad en krachtige tanninestructuur. Geeft donker gekleurde Italiaanse wijnen met aroma’s van viooltjes, kersen en bramen. Bekijk hier de Minutolo l’Insolito van Michele Biancardi.

Gebied Sicilië – druiven cataratto en carricante (wit)
De cataratto bianco, deze druif komt al sinds 1696 voor op Sicilië en is verre familie van de garganega. Hoewel de cataratto op meerdere plaatsen wordt aangeplant doet de druif het erg goed op de noordhelling van de Etna en zeker in combinatie met viognier! De wijnen zijn fris, krokant en met voldoende zuren. De carricante, komt ook vooral voor op de noordhellingen van de Etna, waar hij zeer hoog staat aangeplant tussen de 700 en de 1100 meter. Een wijn met 100% carricante kan buitengewoon aantrekkelijk zijn door de aroma’s van sinasappelbloesem, anijs en zalvend wit fruit. Door de mooie zuurgraad en compacte structuur kunnen de Italiaanse wijnen goed ouderen. Bekijk hier de Barbazzale Bianco van Cottanera.

Gebied Sicilië – druiven nerello mascalese en nerello capuccio (rood)
De nerello is een autochtoon ras aangeplant op de zwart vulkanische bodem van de Etna. Van de twee nerello’s is de nerello mascalese de druif met de meeste verfijning. De mascalese rijpt laat en zeker als deze op de hoge helling is geplant (1200 m). Het karakter van de druif wordt vaak vergeleken het karakter van de pinot noir. Beide druiven geven Italiaanse wijnen die licht gekleurd zijn en de frisse aciditeit wordt bij beide ondersteund door zacht aardbeienfruit. Bekijk hier de wijnen van Sicilië (Etna) van Cottanera.

Eén van onze favoriete witte wijnen uit Umbrië is weer binnen en terug van weggeweest in ons assortiment: de Orvieto. Umbrië is een ruigere versie van het keurige Toscane, met mooie groene heuvels en middeleeuwse stadjes als Assisi en Orvieto. Deze Orvieto Classico Terre Vineate van Palazzone, is een blend van grechetto en procanico heeft structuur en een fijne frisse afdronk. Een uitstekende begeleider aan tafel deze zomer!

Azienda Agricola Palazzone – Orvieto Classico Superiore Terre Vineate

Locanda PALAZZONE is een middeleeuws landgoed midden in de heuvels van Umbrië even ten westen van de stad Orvieto, een van de mooist gelegen steden met een van de grootste en mooiste domkerken die Italië rijk is. De stad heeft een uitzonderlijke ligging op een plateau van vulkanische tufsteen. Orvieto is een droge witte wijn en heeft sinds 1971 het predicaat DOC, “Denominazione di origine controllata”. Tegenwoordig wordt vooral een droge wijn geproduceerd, in het verleden was de meeste wijn uit Orvieto een zoete dessertwijn. De wijngaarden liggen rondom de stad tussen de 210 en 330 meter hoogte. De bodem heeft een unieke combinatie van kalksteen en vulkanische grond. Ideaal voor de aanplant van witte druivenrassen als trebbiano, procanico en grechetto. Het landhuis Palazzone werd in 1968 gekocht door Angelo Dubini en hij besloot om daar wijnstokken te planten. Hij experimenteerde met verschillende inheemse rassen. Samen met zijn twee zonen Giovanni en Lodovico maakten zij hun eerste wijn in 1982 en inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende Orvieto producenten van Umbrië. Het domaine beslaat 24 hectare wijngaarden waarvan grechetto het meest staat aangeplant en andere rassen zoals procanico, trebbiano en malvasia worden gebruikt om te blenden. De grechetto zorgt hier voor de structuur en frisheid  in de blend.

De wijngaarden staan op hellingen van 280 meter hoog. Ze hebben een goede oost georiënteerde ligging ten opzichte van de zon en de bodem bevat daar de unieke combinatie van kalksteen en vulkanische grond. De druiven worden handmatig geplukt en bij binnenkomst in hun geheel zachtjes geperst. De alcoholische fermentatie vindt plaats gedurende 20 dagen in roestvrijstalen tanks op 18-20°C. Na de fermentatie wordt de wijn geblend en rust na afloop nog een aantal maanden in cuve en na botteling nog een maand in de fles.

De Orvieto Classico Superiore DOC is gemaakt van 50% Grechetto, Procanico 30% & Verdello en 20% Malvasia. Deze Orvieto is floraal (jasmijn) met amandel, heeft structuur en een fijne frisse afdronk, ideaal bij een salade of pasta met vis en kruiderij.

De Mezzogiorno omvat min of meer het gebied in Italië ten zuiden van Rome in het westen en Ancona in het oosten. Dit gebied komt ongeveer overeen met het vroegere koninkrijk Sicilië en het verwijst tegenwoordig naar alle regio’s van het zuidelijke schiereiland met de eilanden. Mezzogiorno betekent in het Italiaans ‘middag’ en Zuid-Italië staat bekend als de mezzogiorno vanwege de intensiteit van de zon daar in de middag.

De belangrijkste wijngebieden van Il Mezzogiorno zijn: Abruzzo, Campania, Bascilicata, Puglia, Sicilia en Sardinia. Het klimaat is er mediterraan met hete, droge zomers en vaak stortregens in de winter. Het vulkanisme heeft rijke gronden opgeleverd in onder andere de regio Napels (Vesuvius) en aan de oostkust van Sicilië (Etna).

Je vindt er veel originele inheemse druivenrassen die laat rijpen en veel warmte nodig hebben zoals: de rode aglianico, piedirosso, primitivo, nerello mascalese en de witte fiano, greco di tufo en carricante. Deze laatste witte rassen worden aangeplant op veel hoger gelegen gronden waar het wat koeler is.

De wijngebieden van Il Mezzogiorno leveren wijnen op die heel divers zijn van elegant licht rood (piedirosso) tot krachtig en diep donkerrood (aglianico en primitivo).

Kortom, ook het Zuiden van Italië is heel boeiend met veel verscheidenheid. Probeer de wijnen eens uit en laat je verrassen!

In het voorjaar van 2020 legden we de eerste contacten met Michele van Cantina Biancardi. Door corona konden we al tijden niet op reis of naar beurzen en probeerden we proefflessen naar Nederland te krijgen door ze te mailen en te bellen. Dat lukte en het resultaat is dat we sindsdien met voorzichtig succes hun mooie wijnen importeren. Maar om een goed beeld te krijgen van hun bedrijf, de familie, de ligging van de wijngaarden en kelders moet je er toch echt naartoe!

Eindelijk mocht ik in 2021 weer naar Italië, naar het diepe zuiden, naar Puglia, en wel Cerignola in de buurt van Foggia. Het familiebedrijf Cantina Biancardi ligt in het hart van de noordelijke Daunia regio, een streek met een rijke agrarische geschiedenis van landbouw, olijfteelt en wijnbouw – eens dé voorraadschuur van Italië.

De familie bezit al generaties lang 150 hectare zeer vruchtbare, maar weerbarstige, grond waarvan slechts 10 hectare druiven, de rest is beplant met olijf-en fruitbomen en graan. Het wijnbedrijf is 30 jaar geleden begonnen door vader Carmine Biancardi die nieuwe kansen zag in de resurgimento (wederopstanding) van de wijnbouw, en wordt sinds kort geleid door zijn universitair opgeleide zoon Michele, die ons vriendelijk en voorkomend bij de toegangspoort van de cantina begroet.

Na de kennismaking komt Michele snel ter zake. Meteen de wijngaard in. De zon schijnt onbarmhartig. De druiven staan tot pal aan de cantina met zijn witgekalkte muren. Op de 10 hectare planten ze vier autochtone druivenrassen aan: nero di troia, primitivo, fiano en minutolo. We bekijken en proeven de fiano druiven; de vruchten zijn klein en al zoet. Michele schat in over 10 dagen te kunnen oogsten. De minutolo en primitivo zijn wel al geoogst. Ze werken zowel op het land als in de kelders geheel biologisch.

We gaan proeven en ruiken. In de koelte van de cantina voegt vader Carmine zich bij ons. Terwijl Michele met passie presenteert, draagt Carmine minzaam bij. We krijgen een meesterlijk college door twee mannen van de praktijk. Vader en zoon, de autodidact en de geleerde, het verleden verbonden met de toekomst – een mooie, typisch Italiaanse traditie.

Af tank proeven we de jonge gistende minutolo, 3 dagen geleden geoogst en met nog maar 3 gram alcohol, geurend naar sappige peer en rauwe amandel. Deze wijn is eind december, begin januari klaar. Ook de gistende primitivo proeven we uit de tank, bedwelmend geurig en zacht. Vervolgens schenkt Michele ons de Solo Fiano 2020. Je proeft dat de druif op een kalkrijke bodem staat, de wijn is fris mineraal met oranje citrus aroma en een tikje honing. Gefermenteerd op inox.

Daarna de Insolito (= minutolo) 2020: bergamot, pompelmoes, wit fruit met frisse zuren. De wijn ligt ook op inox en krijgt geen houtlagering.

De Primitivo Puro 2020 ligt na fermentatie nog gedurende 2 maanden in grote tonneaux van 20 hectoliter om structuur en finesse aan de wijn toe te voegen en rust daarna nog 5 maanden op roestvrij staal. Je proeft warm donker fruit, kersen en pruimen met een vleugje kaneel.

Als piece de resistance presenteert een trotse Michele een primeur waar hij veel van verwacht. Een hele interessante nieuwe wijn: de Nero of Uva di Troia 2017 ‘Animo di Nera’. Een stoere donkere wijn met afgeronde tannines. De nero di troia heeft kleine compacte druiven die laat rijpen dus tijd nodig hebben om zijn tannine af te bouwen, hij heeft veel smaak en een mooie zuurgraad. Michele noemt hem de vino di futuro, de wijn van de toekomst. Voor de kenner en de liefhebber: de wijn komt pas na 24 maanden op de markt. Druiven zijn geoogst in september, fermentatie 14 maanden op groot hout tot aan het voorjaar, daarna nog enkele maanden terug op inoxtanks om te stabiliseren, hij wordt in het voorjaar gebotteld en komt dan pas op de markt. Resultaat is een unieke, licht kruidige wijn met finesse (door zijn zuren) en verleidelijk donkere fruit aroma’s.

Als toetje proeven we nog een volsmakelijke Nero di Troia, Passimento, ‘Milleseppi’. Deze dessertwijn rijpt 12 maanden in amforen, krijgt geen aanraking met hout en is ongefilterd. Hij is zacht maar niet zoet, heerlijk bij pruimentaart en kazen.

Het was een zeer geslaagde kennismaking met als passend sluitstuk een korte ronde langs perzik- en vijgenbomen rondom het cantina. Michele en papa zeer content met onze bestelling, wij meer dan tevreden over de nieuwe aanwinst.

In ons assortiment nu: Solo Fiano 2020, Primitivo Puro 2020. Binnenkort in ons assortiment: Minutolo 2021, Anima di Nero Nero di Troia 2017 en niet te vergeten hun heerlijke olijfolie, straks ook verkrijgbaar.

– Tekla

Doos Barbazzale Sicilia Bianco (6 flessen)

Sicilië (eigenlijk Sicilia) is een Italiaans eiland – het grootste – in de Middellandse Zee. Het ligt ten zuidwesten van de op het Italiaanse vasteland gelegen regio Calabrië, en ten noordoosten van het Noord-Afrikaanse land Tunesië. Door zijn strategische ligging in het midden van de Middellandse zee is Sicilië door vele volkeren veroverd die een stempel op de cultuur hebben gedrukt. Hierdoor heeft het eiland zijn eigen rijke en unieke cultuur ontwikkeld, op het gebied van kunst, muziek, literatuur, architectuur, religieuze tradities en haar eigen keuken.

Op Sicilië heerst een Middellandse Zeeklimaat met warme zomers en zachte regenrijke winters. Aan de kusten is de gemiddelde temperatuur ’s zomers 26 °C en ’s winters 10 °C. In het zuiden kan de temperatuur stijgen tot 40 °C door de hete lucht afkomstig uit de Sahara (Sirocco). In het binnenland is het in vergelijking met de kustgebieden koeler. Hier liggen de gemiddelde temperaturen rond de 19 °C in de zomer en 5 °C in de winter. Van mei tot september valt er, op enkele stortbuien na, nauwelijks neerslag op Sicilië. Van oktober tot februari valt de meeste neerslag, voornamelijk in de noordelijke gebergten.

De beroemde Etna vulkaan van Sicilië is meer dan 3.000 meter hoog. Het is de op één na meest actieve vulkaan van Europa (de meeste actieve vulkaan is de Stromboli). Bijna elk jaar zijn er wel uitbarstingen, de meest recente is tijdens dit schrijven eind mei 2021 geweest. Door deze activiteiten verandert de hoogte van de vulkaan ook continu.

Op noordhelling van deze vulkaan worden verschillende (inheemse) druivenrassen verbouwd. De frisse zachte witte wijnen zijn afkomstig van de druivenrassen; carricante en catarratto. De belangrijkste druif voor rode wijnen en rosé is nerello mascalese. De zwarte vulkanische bodem is zeer geschikt voor de wijnbouw van deze inheemse druivenrassen. De witte wijnen zijn goede begeleiders van gegrilde vis en wit vlees terwijl de rode wijnen graag gedronken worden bij pastagerechten, groente gerechten en ze zijn ook heerlijk bij inktvis!

Guglielmo Cambria van Cottanera veranderde in 1990 een hazelnoot boomgaard in een wijngaard. Hij was één van de eersten die grote potentie zag in de Etna bodem. Zijn wijngaarden liggen in Castiglione di Sicilia. Ze hebben een noordelijke oriëntatie en groeien op lavagesteente, ongeveer 700 meter boven zeeniveau. Er is geen bewateringssysteem aangelegd en alles wordt met de hand gedaan. Zo wordt er nog steeds, volgens traditie op de Etna, geoogst door vrouwen. Guglielmo begon met internationale druivenrassen en besloot na een aantal jaren verder te gaan met lokale druivenrassen: nerello mascalese, nerello cappuccio en carricante.

Toen Guglielmo stierf nam zijn broer Enzo het bedrijf over samen met zijn kinderen Mariangela, Francesco en Emanuele. Tegenwoordig omvat het bedrijf 100 hectare waarvan 65 is aangeplant met druiven. Sinds 2011, na aanpassing van de Etna DOC, is het mogelijk om de herkomst c.q. ligging van de wijngaard aan te geven op het etiket. Deze wijngaarden (contrada’s), Cottanera, Diciassettesalme, Calderara, Zottorinoto en Feudo di Mezzo, zijn vergelijkbaar met een cru en benadrukken het terroir van de Etna.

Bekijk hier al hun fantastische wijnen!

De Barbera is een van de meest aangeplante druivenrassen in Italië en produceert wijnen van niveau vino di tavola  tot wijnen van hoge kwaliteit met zuivere, authentieke smaken die naadloos aansluiten bij de Italiaanse keuken. Er gaan veel verschillende verhalen rond over de herkomst, men denkt oa. dat de druif oorspronkelijk uit de heuvels van Monferrato (Asti) stamt in centraal Piëmonte rond het eind van de achttiende eeuw. Tegenwoordig wordt hij ook aangeplant in Emilia-Romagna, Lombardije en zuid–Italië (Puglia) maar meer dan 60% staat in Piëmonte.

De Barbera is heel productief en een tamelijk late rijper. De druif heeft veel kleur en een weelderig fruitprofiel van rode en zwarte kersen, verse pruimen en soms blauwe bessen. De druif heeft een hoge natuurlijke zuurgraad, maar ook een tamelijk delicate tanninestructuur, is sappig, vief en geeft op zijn best een gul en romig mondgevoel. Mede door zijn stevige alcoholpercentage is hij vlezig en doet soms ook denken aan een goede Cru uit de Beaujolais. Topproducenten uit Barolo en Barbaresco maken geweldige wijnen van deze druif. Dus als u op zoek bent naar een wijn om een winters gerecht van sap te voorzien, zijn de volgende flessen een goed uitganspunt.

Barbera d’Alba, Azienda Agricola La Ca’ Növa, Barbaresco, Piëmonte

Less is more in het geval van deze Barbera d’Alba. De druiven zijn afkomstig van de wijngaard ‘Loreto’ en worden handmatig geoogst. De wijn vergist in deels roestvrijstalen tanks en deels in grote houten vaten en rust nog 6 maanden in de fles. De wijn is straight-forward en puur met aroma’s van verse rode bessen en kruiden. Medium bodied, zwart fruit, vief en met een fraaie natuurlijke zuurgraad.

Barbera d’Alba, Elio Altare, La Morra, Barolo, Piëmonte

Deze barbera druiven van Elio Altare zijn afkomstig van 10- tot 30-jaar oude druivenstokken die geplant staan in La Morra op een kalkrijke zandgrond. Nadat de druiven geperst zijn, fermenteren ze gedurende 3 à 4 dagen in temperatuur gecontroleerde ronddraaiende tanks (rotorfermentatie). Na de vergisting rijpt de wijn een maand of 5 op Franse eikenhouten vaten. Botteling gaat zonder filtering en klaring. Productie circa 15.000 flessen. Een mooie, volle wijn. Robijnrood van kleur met in de geur aroma’s van viooltjes en rijpe, zwarte kersen. In de smaak komt het rijpe, donkere fruit mooi terug. Met een heerlijke lange afdronk.

Beide afkomstig uit het Garda gebied en gemaakt van Corvina en Rondinella druiven. Maar wat is het verschil?

Bardolino – Corvina, Rondinella – Corte Gardoni
Deze Bardolino is gemaakt om jong te drinken. Nadat de druiven handmatig geoogst zijn, vindt de alcoholische fermentatie plaats in roestvrijstalen tanks. Daar rijpt de wijn nog enkele maanden om vervolgens gebotteld te worden en direct op de markt komt. Erg goed als aperitief of te combineren met kipgerechten, salades en antipasti. Serveer temperatuur voor deze wijn is 12 tot 14 graden.

De Bardolino is een licht rode wijn met aroma’s van kersen fruit en zachte zuren.

Valpolicella Superiore – Corvino, Rondinella – Zenato
Azienda Agricola Zenato ligt zuidelijke van het Gardameer. Deze Valpolicella heeft 12 maanden gerijpt op eikenhouten vaten. Dat maakt de wijn voller en wat romiger van smaak. Goed te combineren met gegrild vlees, rijke pasta’s en rijpe kazen. Serveer temperatuur is tussen de 16 en 18 graden,

De Valpolicella heeft een volle body met aroma’s van donker fruit en kruiden.

Hubrecht Duijker over onze Lugana Limne van Tenuta Roveglia: zeer zuivere zomerwijn.

“Vers uit de pers, dat is de op een fluitfles gebottelde Limne van Tenute Roveglia. De geboortegrond van deze droge witte wijn vinden we aan de zuidzijde van het Gardameer, de streek Lugana. Voornoemd domein, dat behoort aan een Zwitsers-Italiaanse familie, beschikt over 66 hectare en eeuwenoude gebouwen. De enige druif voor Limne is de regionale turbiana die een een zeer vieve, elegante, mild fruitige wijn gaf, een zalige, zeer zuivere zomerwijn waarvoor Wijnhandel B.J. de Logie €13,50 vraagt.”

– Hubrecht Duijker – maandmagazine mei 2015

De vondst van de maand, aldus Hubrecht Duijker over onze Lapola van Dominio do Bibei.

“Aan de oostzijde van Spaans Galicië, op slechts vijf kilometer van de wijnstreek Valdeorras, ligt een ander, onbekend gebiedje waar ook wijn wordt gemaakt, Ribeira Sacra. In een stil, desolaat landschap waar twee rivieren samenkomen, de Miño en de Sil, staan de druivenstokken voornamelijk op terrassen, tussen bebossing. In een kleine twintig jaar tijd steeg het aantal plaatselijke producenten van 55 naar ongeveer 90, en samen bewerken ze ongeveer 1260 hectare. Een topdomein ter plekke is Dominio do Bibei dat, verspreid over 40 hectare, enkele van de hoogst gelegen wijngaarden bezit (tussen 300 en 950 meter). Ook de wijnkwaliteit is hoog, getuige o.a. de lekkere Lapola, een witte vatgerijpte wijn van godello met een vijfde albariño en enkele procenten additionele variëteiten. Het is een beschaafde creatie, fris en mondvullend tegelijk, met zowel wit en citrusfruit als beheerste, kruidige hout-, rooster- en vanilletonen. Aan tafel kan hij probleemloos geschonken worden in plaats van een blanke Bourgogne.”

– Hubrecht Duijker – maandmagazine juni 2015

Dominio do Bibei

De regio Ribeira Sacra (een opkomend wijngebied in Spanje) is gelegen in het binnenland van Galicië in het noordwesten van Spanje. De terrassen zijn aangelegd door de Romeinen. De steile wijngaarden lopen direct af naar de rivier de Sil, die voor koeling zorgt. De bodem is hier van steen met maar weinig bouwgrond. De meest aangeplante druivensoort is de Mencía. Dominio do Bibei ligt in de D.O. Quiroga-Bibei, een subzone van de DO Ribeira Sacra. Zoals het gehele gebied treft men ook hier een spectaculair berglandschap met steile wanden die de rivier volgen. De D.O. Quiroga-Bibei is echter nog droger en ruwer dan de andere subzones. Javier Dominguez heeft besloten om juist hier de ooit grootse wijngaarden in ere te herstellen. Het domein meet 125 hectare waarvan op dit moment 45 beplant is. De oude terrassen worden hersteld en zullen dan ook beplant worden. Javier werkt vanuit soberheid en respect voor de geschiedenis van het land. Hij heeft de bekende wijn consultants Sarah Perez en René Barbier ingeschakeld om samen de beste manier te vinden om het resultaat te bereiken dat hij voor ogen had. Hij werkt niet met roestvrijstalen tanks maar met houten en cementen kuipen, met het oog op het herontdekken van wat er al was. Wijnmaakster Laura Lorenzo heeft gelijke ideeën. Zo volgt zij veel van de opvattingen van de biodynamische wijnbouw om de puurst mogelijke expressie te krijgen van het terroir.

Perswijn over Soave Classico van Balestri Valda: de familiewijngaarden in het hart van de Soave Classico, in het beste deel van de DOC, op een ondergrond van verweerd basalt. En de wijn is nog heerlijk ook, met gele appel, lekker sappig, citrus, rondeur, stevigheid, verleidelijkheid, lengte, room.

“In een klassieke Italiaanse wijnstreek zoals Soave zijn er altijd familiebedrijven te vinden die nooit hebben meegedaan aan de gekte om grote plassen eenvoudige goedkope Soave te maken. Zoals Balestri Valda. De familiewijngaarden in het hart van de Soave Classico, in het beste deel van de DOC, op een ondergrond van verweerd basalt. Guido Rizzotto, zijn zoon Luca en dochter Laura telen op een voor de omgeving verantwoorde manier, en ontvingen hiervoor het internationale certificaat Biodiversity Friend, het eerste certificaat voor boeren met respect voor biodiverstiteit. En de wijn is nog heerlijk ook, met gele appel, lekker sappig, citrus, rondeur, stevigheid, verleidelijkheid, lengte, room, ****(*).”

Azienda Agricola Balestri Valda

Azienda Balestri Valda is een familie bedrijf met 19 ha wijngaard op de beste gronden van Soave, van de Monte Carniga in de buurt van de ‘Frazione’ Castelcerino. De familie stelt alles in het werk om zo goed mogelijke wijnen te maken. Hun liefde voor en de toewijding aan hun land laten niet anders toe. Het gebied rond Soave is van oudsher bekend om zijn wijnbouw. Ten noorden van Soave liggen de beste wijngaarden. De heuvels waarop zich de wijngaarden bevinden bestaan uit basalt, kalk en een ander belangrijk component: zand. Dit maakt dat de wortels hard moeten werken om aan hun voeding te komen. Het klimaat is optimaal en de expositie van de wijngaarden van Balestri Valda is zuid. Er is voor 70% Garganega aangeplant en voor 30% Trebbiano.

Hubrecht Duijker over één van onze nieuwe aanwinsten: Baccaloro 2014 Verdicchio dei Castelli di Jesi van Laila Libenzi.

“In het groene, groene gewest Marche, op gemiddeld 300 meter hoogte en pakweg 20 kilometer van de Adriatische Zee, drijft Andrea Crozenzi zijn domein Laila Libenzi. Hij doet dat sinds 1990 en voerde sindsdien veel verbeteringen door, ook in de 42 hectare bestrijkende, veelal hellende wijngaard (rechts). Een witte specialiteit is de Baccaloro 2014. Deze Verdicchio dei Castelli di Jesi heeft een behoorlijk volle, ferme smaak die tegelijk lekker levendig is, met een aroma van wit fruit plus milde citrus en een miniem bittertje. In Amsterdam rekent de wijnspeciaalzaak www.delogie.nl € 9 per fles.”

Hubrecht Duijker – maandmagazine juli 2015

Hubrecht Duijker over de Falanghina van San Salvatore: Van een zeer oud witte druivenras creëerde deze de Falanghina Campania, een bijna mineralige, verkwikkende witte wijn die mond prettig vult met een mix van citrusvruchten, waaronder perzik en limoen, met ook nog een partje groene appel. Super bij maaltijdsalades en verse vis.

“Ik zag de buffel tussen de druivenstokken en dronk de wijn, ik zag de buffel tussen de druivenstokken en hij zag mij.’ Deze dichtregels komen van San Salvatore, een opmerkelijk wijndomein in het Zuid-Italiaanse gewest Campania, binnen een nationaal park aldaar. Ze zijn niet gefantaseerd, want tussen de biodynamisch gecultiveerde ranken lopen inderdaad buffels, zo’n 450 stuks. Voorts heeft de 15 hectare tellende bezitting een topconsulent als wijnmaker ingehuurd, Ricardo Cotarella. Van een zeer oud witte druivenras creëerde deze de Falanghina Campania, een bijna mineralige, verkwikkende witte wijn die mond prettig vult met een mix van citrusvruchten, waaronder perzik en limoen, met ook nog een partje groene appel. Super bij maaltijdsalades en verse vis. Verkrijgbaar bij www.delogie.nl.”

Hubrecht Duijker – maandmagazine juli 2015

Wat een geweldig gebied met geweldige wijnen! En het was schitterend herfstweer. Afgelopen week, de tweede week van november, bezochten wij de wijngaarden van het Barolo-gebied, hieronder een kleine sfeer en foto impressie.

Onze eerste stop was bij het huis Elio Altare. Zij verzorgden voor ons een prachtige proeverij en rondleiding. De oogst was net binnen en vooralsnog was iedereen ontzettend tevreden over de kwaliteit. We proefden: Barolo 2010; nu nog erg gesloten, maar veel belovend, Barolo 2011; nu al heel goed drinkbaar en zeer aangenaam door een koele zomer en een warm najaar. En Barolo 2009 Cru Cerretta : zwoel, krachtig, kruidig en met koffietonen.

Het volgende wijnhuis was Alessandria. De eigenaar Gianfranco had ons uitgenodigd voor een typisch Italiaanse lunch met heerlijke salami en kazen. We proefden Barbera, Nebbiolo en Barolo uit 2012, Zacht, lichte, toegankelijke tannines door een warme zomer, een aangenaam en zacht jaar. De Barolo Cru San Giovanni 2012: complex, romig en fluweelzacht. En tot slot Barolo San Giovanni 2004: vergelijkbaar mooi rijp gekonfijt fruit, kersen en tabak, een geweldig glas!

Als afsluiting van ons bezoek mocht de proefgroep mee met truffelboer Gianni en zijn bekwame speurhonden op truffeljacht* vlakbij Roddi. Dit jaar is de kwaliteit van de truffels iets minder door de té warme zomer, maar toch nog zeer de moeite waard!

Tekst en foto’s: Tekla Lodder
Redactie: Saskia Bunschoten